Главная » Маркетинг » Микромаркетинг ва макромаркетинг

Микромаркетинг ва макромаркетинг

02 10 2017 admin Пока нет комментариев

Таърифи мафхумхои микромаркетинг ва макромаркетингро дихед?

Микромаркетинг ин калимаи хосила буда, сари он — «микро» тарчумаи хурдро дошта, хангоми пайвастшавиаш бо домани калимаи «маркетинг» маънои «ташкил ва мудирияти бизнес мувофики тарзу усули маркетингй»-ро дорад. Мохияти микромаркетингро фаъолияти ташкилию ик,тисодии ширкатх,ое, ки бо офаринишу тавлидоти мол, реклому пахнкунии махсулот ва хизматрасонии баъди фуруш ба харидорон машгул хастанд, ифода мекунад. Он к.исми таркибии назарияи идораи ширкат буда, робитаи бевосита ва акси байни истехсолкунандаю истеъмол- кунандаро таъмин мекунад. Объекти микромаркетинг ва мавзуи асосии онро омузиши эхтиёч,оту талабот ва шакли зохиршавии онхо дар тичорат ташкил мекунад.

Макромаркетинг ин калимаи хосила буда, сари он- «макро» вобаста ба омухтани чизхои калон аст ва хангоми пайвастшавиаш бо домани калимаи-«маркетинг» маънои ташкил ва идораи иктисодиёти миллй, минтакавй ва махаллй дар асоси гоя ва усули маркетингро дорад.

Макромаркетинг чун зербинои идораи иктисодиёти миллй дар солхои 70-уми асри XX дар ИМА пай до гардид ва бо ёрии воситахои маркетингй масъалахои бозтав- лид дар сатхд макроиктисод ба монанди: пасткунии сатхи инфилятсия, махдуд намудани шумораи бекорон, пешгирии бухронхои ик,тисодй, пурратар истифодабарии кудрати истехсолии корхонахои давлатй, халлу фасли худро ёфтаанд. Маркетологи амрикой Шелби Хант макромаркетингро чун «раванди чамъиятии ташаккул ва конеъ гардонидани талаботи истеъмолй ба мол ва хадамот бо воситаи тавлидот, хавасмандгардони колфурушй, савдо ва хизматрасонй ба харидорон шарх, додааст.

Макромаркетинг чун механизми танзимкунандаи муносибатхои бозорй дар сатх,и хочагии миллй, минтакавй ва махаллй вазифахои зайлро ичро мекунад:

*миёнравй (расонидани молу хадамот то истеъмолгари охирин);

*тахлил (омузиши бозорхои дохилию хоричй ва ташаккули талабот; ба неъматхои чамъиятй);

*хамохангсозй (мувофикаткунии манфиатхои шахсй, коллективй ва чамъиятй);

*хизматрасонй (ташкили тавлиди хадамот пайваста бо моли фурухташуда);

*назоратй (ташкили назорат аз болои сифату даромаднокии мол).

Хусусияти хоси макромаркетинг дар самти чамъиятии он мебошад. Мавзуи асосии омузиши онро шакли зохиршавии муносибатхои бозоргонй дар худуди чамъият ва объекти пачухишро сохтори давлатй ва гайритичоратии ик,тисод ташкил мекунад.

Макромаркетинг мах,з чунин механизми хочдгидориест, ки ба туфайли щаклх,ои мухталифи корбурди худ ба рушди иктисод майли ичтимой метавонад дихад.

Дар натич,аи татбик,и афкору равияхои корбурди макромаркетинг дар ик,тисодиёти мамлакатхои таракк,й- карда аз нимаи 2-уми солхои 80-уми асри XX дорои тамоюли ичтимой гаштаанд. Факат ба туфайли инкишофи хамачонибаи маркетинг, хусусан зербиноиро маркетингии он, ташаккули иктисоди бозории комил имконпазир аст.

Ик,тисоди плонии Иттиходи Шуравй хусусияти ичтимой дошта бошад хам, лек бо сабаби дар потенсиали худ механизми баамалбарории онро надоштан, сатхи балан- ди зисту зиндагонии мардумро таъмин карда натавонист ва ин боиси хонавайрон шудани он гардид.

Ба шаш давраи зайди тахавули назария ва амалияи микромаркетингро тавсифот дихед?

Тахлили самтх,ои назариявии ташаккул ва даврах,ои инкишофи микромаркетинг мувофики мак,сади равшантар тасаввур кардани хусусияти корбурдии он мебошад. Шаш давраи зайли тахаввули назария ва амалияи микромаркетингро чудо кардан мумкин аст.

Якум, давраи пайдоиши акидаи микромаркетинг, ки асрхои тулониро дар бар гирифта, то солх,ои 20-уми асри XX давом карда омадааст. Дар ин солх,о консепсияи инкишофи истех,солот мувофики такозои бозор баррасй шудааст. Яъне дар ширкатхо ахамияти шуъбах,ои фуруши мол афзудааст. Истех,солкунанда барои тавлид ва зиёд намудани микдори махсулотро аз хисоби баланд бардоштани хосилнокии мехнат бештар кушиш мекунад.

Дуюм, давраи инкишофи пояи моддии микромаркетинг, ки солх,ои 20-30уми асри XX -ро дар бар мегирад. Дар ин давра консепсияи такмили пешнщодоти молй мувофики талаботи маркетингй ташаккул ёфт. Мак,сади ширкатро тавлиди махсулоти нав ва такмили махсулоти вокеъй, бехтаркунии сифати он ташкил мекунад. Усули фуруши тачрибавии махсулот дар бозор чузъи таркибии фаъолияти истехсолкунанда мегардад. Татбики ин консепсия дар холатдое, ки муштариён ба хариди махсулотхои хушсифату нав бартарй медихднд, мувофики максади инкишофи сохибкорй мебошад.

Сеюм, давраи ташаккули консепсияи тичорат, ки солхой 30-40-умро дарбар мегирад. Дар ин давра фаъолияти миёнравии тичоратй инкишоф меёбад. Муассисахо ва дуконхои тичоратй дар сатхи иктисоди хурд пайдо мешавад. Симои асосии иктисодро точирон ташкил медиханд. Воситаи асосию амалии точиронро дар бозор бо саъю кушишхои онхо оиди пуршиддатгардонии тичорат таввасути реклом, хавасмандгардонии молфурушй, нархгузорй ташкил медихад. Истифодаи ин консепсия дар мавриди талабот ба махсулоти тавлидшуда нокифоя будан, мувофики максади инкишофи сохибкорй мебошад.

Чорум, давраи ташаккули консепсия маркетинг, ки солхои 40-50-умро дарбар мегирад. Дар ин давра пояи маънавиётии микромаркетинг мустахакам гашта, маркетинг чун таълим оиди ефт. офариниш ва идораи талаботи инсонй ташаккул меёбад. Тадкикотхои маркетингй ва омузиши бозор чузъи фаъолияти маркетингии тавлидгарон мегардад. Симои асосии иктисодро маркетолог ташкил мекунад. Татбикд фалсафаи маркетингй дар сатхи микроиктисод (корхона, ташкилот, муассиса), ба чараёни тавлидот майли бозорй медихад.

Панчум, давраи ташаккули консепсияи менечмент, ки ба солхои 50-60-ум рост меояд. Дар ин солхо дар иктисоди ИМА «инкилоби тадричии идора» ба амал омада, иктисоди бозорй ба иктисоди менечментй табдил ёфт. Дар натичаи васли ду сарчашмаи назариявй-консепсияи маркетинг ва назарияи идораи корхона, илми корбурдии «менечмент» (мудирияти маркетингии коргох) ба вучуд омад. Симои асосии иктисодро менечерони корхонахои бузург ташкил мекунанд. Маркетинг дар ин давра ба тарзи мудирияти бозории корхона сабзида расида, шакли корбурдии менечерии он пурра ташаккул ёфт.

Шашум, давраи инкишофи консепсияи бизнеси хурд, ки солхои 60-70-умро дарбар мегирад. Дар ин солхо дар ИМА «иктисоди менечментй» ба «иктисоди бизнесй» табдил ёфт, ки асоси онро ягонагии моликият ва мудирият ташкил карда, дар шаклхои муассисахои хурд, корхонахои ичорави, чамъиятхои саххоми зохир мегардад. Симои асосии ик,тисодро сох,ибкорон ташкил мекунанд.

Тавсифоти шаклхои макромаркетингро дихед?

Шаклхои зерини макромаркетингро чудо кардан мумкин аст:

Якум, маркетинга ичтимой. Дар тахти он татбики воситахои маркетинги дар раванди тах,ия ва ташкили ичроиши барномахое, ки максади ичтимой, таъмини кабули акидах,ои чамъияти ё тарбияи рафтору к,оидах,ои умумибашариро доранд, фах,мида мешавад. Мисол, дар давраи гузариш ба иктисоди бозорй дар мамлакат шумораи бекорон меафзояд. Танзими ин х,одисот бо усули маркетингй мувофики максади хифзи ичтимоии бекорон мегардад. Бо ин мак,сад Марказх,ои шугли ахолии чумх,урй фаъолияти худро бояд дар асоси тадк,ик,оти бозори мехнат, ошкоркунии талаботхои вокей ва имконпазири корхонаю муассисах,о ба кадрхо, мукарраркунии робитах,ои мутакобил бо бекорон, тарзи таъмини онх,о бо кумакпулй ташкил бикунад.

Ба маркетинг гайр аз муносибатхои бозорй боз фаъолиятхои чамъиятх,ои сиёсй (таъминоти тартиби чамъиятй, хифзи мухити зист, тарзи ахлоки, тах,орати нафс ва гайра) дохил мешавад. Ин ягона консепсияи бозоргониест, ки имконияти хамохднгсозии манфиатхои шахсй (кушиши некуах,волии худ ва ахли оила) коллективй, (аф- зудани х,ачми даромади сох,ибкорй) ва чамъиятиро (афзо- иши сарвати миллй) дар потенсиали худ дорад. Х,амох,ангии ин се манфиат рушди ик,тисодро таъмин хохад кард, ки мутаассифона, дар давраи Иттидоди Шуравии инкишофи назария ва амалияи ик,тисодиёт, ин масъалаи асосии иктисодй х,аллу фасли худро ёфта натавонист.

Дуюм, метамаркетинг. Сари он «мета» дар холати омузиши шакли ивазшудаи домани калима истифода бурда мешавад. Х,ангоми васлшавии он бо калимаи «маркетинг», маънои бозоргонии тагйирёфташударо мегираду шакли зохиршавии назария ва амалияи маркетингиро дар сатхи сохтори гайритичоратии иктисоди бозориро зикр мекунад.

Сохтори гайритичоратй ин чунин муассисоти хусусй ва гайридавлатиест, ки бо бозтавлиди неъматхои чамъиятй (илм, таълим, тандурусгй, тарбияи чисмонй варухй, фарханг, хифзи табиат, амнияти миллй) машгул буда, лек андухти сарват хадафй асосии фаъолияти тичоратиро корхонахои хурд, муштарак, кооператйвхо, марказу мушовиратхои тичоратие, ки дар худуди муассисоти бучавй (пачухишгоххо, донишгоххо, маризгоххо, китобхонахо, театрхо, муассисах,ои варзишй ва гайра) таъсис меёбанд, ташкил мекунад.

Фарки байни сохтори гайритичоратй ва сохтори сохибкории хусусй ва гайридавлатй дар таксимоти даромад мебошад. Даромади софи муассисоти гайритичоратй байни коркунон ва ташкилотхои назораткунандаи он таксим карда намешавад. Он факат барои инкифоши корхонаю муассисот ва ба манфиати истеъмолгарони неъматхои чамъиятй сарф карда мешавад.

Сеюм, Консиумеризм калимаи инглисй буда, маънои истеъмолгарро дорад. Консиумеризм равияи ичтимоии макромаркетинг мебошад ва бо харакати мар- думй ва макомоти давлатй оид ба васеъкунии хукук ба муносибати байни харидорон ва тавлидгарону фурушандагон таъсир мерасонад. Ин харакат чавобан ба амалияи фиребу торочи харидорон аз тарафи тавлидгарону фурушандагон, рекломи гайриобъективона, истифодабарии усулх,ои зидди ичтимоии ташаккулу талабот ва хавасмандгардонии молфурушй пайдо шудааст. Субъекти конси- умеризмро чамъиятхои истеъмолгарон, комиссияхои назди макомоти давлатй оид ба хифзи хукуки истеъмолгарон ва гайра ташкил мекунад.

Дар натичаи татбики гояи консиумеризм амалияи баргардонидани моли харидашуда ба фурушгох, серти-фикатсияи молхои истеъмолй, пардохти зарари харидор, хизматрасонй пайваста бо моли фурухташуда, кафолати тавлидгар дар мухлати 10-сол таъмин бо кисмдои эхтиётй хангоми катъ кардани истехсоли мухсулоти истифодаи дарозмуддат ва гайра, кисми таркибии фаъолияти маркетингии истехсолгарон ва фурушандагон гаштааст.

Чорум, Маркетинги инновасионй. Ибораи инноватсия аз калимаи лотинии “invois” гирифта шуда, маънои навро дорад. Инновасия ё навоварй дорой ду пахлу мебошад. Аз як тараф он хамчун махсулоти афкорие, ки дар кашфиётхо, таклифоти расионалй, тачрибаи пешкадам танассум ёфтаанд ва аз тарафи дигар он х,амчун чараёни воридоти махсулотхои афкорй дар амалияи тавлид ва муомилоти мах,сулоти наву тоза зохир мегардад. Ин пахлуи навоварй мавзуи асосии маркетинги бозоргонии инновасиониро ташкил мекунад. Дар тахти маркетинги инновасионй ташкили раванди пахнкунии навоварихо дар истехсолоту муомилот ва хизмат пайваста ба он фахмида мешавад. Он дар амалияи ташкил ва идораи пачу- ишгоххо, умури навоварии корхонадо, ширкатдои маслихатдех истифода бурда мешавад.